Benjamin Thompson
Merhaba Benjamin Doğa Podcast’i Burada, bu haftaki program normalden biraz farklı, son zamanlarda ortaya çıkan bazı hikayelere göz atacağız. Doğa Brifingi. Ve bunu yapmak için bana Dan Fox da katılıyor. Dan, nasılsın?
Dan Fox
Harikayım. Teşekkürler Ben.
Benjamin Thompson
Ve Shamini Paketleri. Bir mum, merhaba.
Shamney Bundleslll
MERHABA. Biraz bilime hazırım. Evet.
Benjamin Thompson
Harika. Dediğim gibi, bu haftaya aktarılacak birkaç hikayeyi duymak güzel. Peki Dan, neden ilk sen gitmiyorsun, neyin var?
Dan Fox
Bu yüzden bir makale okudum Doğa Afrika’daki insan atalarının yaklaşık 900.000 yıl önce nasıl neredeyse tükendiğini anlatıyor. Yani bu, şu tarihte yayınlanmış bir makale: Bilim. Ve atalarımızın tüm nüfusunun ortaya çıkmasından çok önce nasıl olduğundan bahsediyor. Homo sapiens yaklaşık 100.000 bireyden 1.280 üreyen bireye düştü ve yaklaşık 117.000 yıl boyunca bu şekilde kaldı.
Shamney Bundleslll
Ah, bunlar fosillerden bildikleri şeyler mi? Muhtemelen bundan yola çıkarak rakamları tahmin etmek oldukça zor olacaktır.
Dan Fox
Bu araştırmanın bazı açılardan yanıtladığı ilginç bir soru. Yani bu, fosillerden ya da arkeolojik kanıtlardan değil, günümüzün 3.000 insan genomunu kullanarak geçmişteki insan popülasyonunun büyüklüğünü tahmin etmek için kullanılan yeni bir modelden yola çıkılarak çözüldü.
Benjamin Thompson
Tamam, o zaman şimdiki insanların genomlarına baktığımızda, zamanda bu kadar geriye dönüp bakıyoruz, değil mi?
Dan Fox
Evet. Dolayısıyla yöntem, karmaşık bir gen aile ağacı oluşturarak ve ardından önemli evrimsel olayları tanımlamak için ağacın daha ince dallarını öncekinden daha büyük bir hassasiyetle inceleyerek, günümüz insanlarından alınan genetik verileri kullanarak eski popülasyon dinamiklerini yeniden yapılandırmalarına olanak tanıyor.
Shamney Bundleslll
Bunu yapabilmeleri çok çılgınca. Ve bunu gördüler, sanırım bu bir darboğaz gibi. Sağ? Bu oldukça uzun sürdü. Demek istediğim, onların bunu görebilmesi hâlâ genlerimizde var, ama bunun daha sonraki hominin evrimi üzerinde bir etkisi oldu mu?
Dan Fox
Evet, yani araştırmacılar bunun insanın evrimi üzerinde büyük bir etkisi olduğunu düşünüyor. Yani insan-ata popülasyonunun yaklaşık %98,7’sinin kaybolduğunu tahmin ediyorlar.
Shamney Bundleslll
Ah.
Dan Fox
Ve bu süre zarfında, gördükleri genetik değişiklikler vardı, bu dönemde bir araya gelen kromozomlar vardı. Dolayısıyla bu dönemin Denisovalılar, Neandertaller ve modern insanın son ortak atasının ortaya çıkmasına yol açmış olabileceğini düşünüyorlar.
Benjamin Thompson
Vay. Tamam aşkım. Peki ne olduğu hakkında bir fikrin var mı? Çünkü, bu eski insan atalarının miktarında neredeyse %100’lük bir azalma, tabii ki tam olarak %100 değil, çünkü buradayız ve şu anda bunun hakkında konuşuyoruz. Peki buna ne sebep oldu? Düşünüyor muyuz?
Shamney Bundleslll
Meteorları mı düşünüyorum? İncil’deki selleri düşünüyorum, genler bunlardan herhangi birinden bahsediyor mu, yoksa?
Dan Fox
Evet, bunun genetikte ortaya çıktığını sanmıyorum ama bu dönem Erken-Orta Pleistosen geçişi olarak biliniyor. Ve buzul döngülerinin daha uzun sürdüğü ve daha yoğun olduğu bir dönem. Ve bu insanların bulunduğu Afrika’da daha uzun süreli ve şiddetli kuraklıklar yaşandı. Yani cevabın esasen iklim değişikliği olması mümkün.
Shamney Bundleslll
Yani bu Neandertallerin modern insan olan Denisovalılardan ayrılmasından önce mi? Bu nüfus tam olarak kimdi? Mesela onlar hakkında daha fazla şey biliyor muyuz?
Dan Fox
Aslında cevap hayır, aslında değil. Açıkçası, bu araştırma modern insan genomlarıyla yapılıyor. Burada arkeolojik bir temel yok. Ancak bu döneme ait pek fazla arkeolojik temel yok. 950.000 ila 650.000 yıl öncesine ait insan fosili kıtlığı var ve bu çalışmanın arkasındaki araştırmacılar aslında bunun durumu açıklayabileceğini düşünüyorlar, belki de, eğer herhangi bir zamanda etrafta sadece 1000 yaşayan insan atası varsa, onlara dair kanıt bulmak oldukça zor olacaktır.
Benjamin Thompson
Kesinlikle büyüleyici bir hikaye. Ve eski insanlar, eski insan akrabaları ve ataları hakkındaki sohbetlerimizden her zaman keyif alıyorum. Ama zamanda ileriye sıçrayarak bugüne gelelim. Ve Antarktika ile ilgili iki hikayem var. Ve ilki hakkında okuduğum şey Doğave sanırım Antarktika’nın kirli sırrına bakıyor. Ve bu dergide yayınlanan bazı araştırmalara dayanıyor PLOS BİR ağustos ayında. Ve sanırım Antarktika’yı gözünüzde canlandıracak olursanız, onu bozulmamış bir vahşi doğa olarak düşünebilirsiniz. Ama gerçekte durum böyle değil gibi görünüyor.
Shamney Bundleslll
Orada vahşi doğayı bozacak ne olabileceğini hayal edebildiğimden emin değilim. Kesinlikle el değmemiş beyaz kar hayal ediyorum ve her şey çok güzel, parlak ve ışıltılı.
Benjamin Thompson
Bil bakalım ne oldu Shamini, yine insanlar. Tamam aşkım. Ve bu, kıtadaki kıyı araştırma istasyonları yakınındaki deniz ortamlarını inceleyen, özellikle de kıtanın doğusundaki Yel Değirmeni Adaları’nda yer aldığı anlaşılan Avustralya’nın Casey araştırma istasyonu yakınındaki deniz çökeltilerini inceleyen bazı araştırmalar. Ve 1997 ile 2015 yılları arasında bu bölgeden alınan örnekleri inceliyor. Ve şunu buldu ki, dürüst olmak gerekirse pek çok şey bulundu. Yüksek konsantrasyonlarda hidrokarbonlar, kurşun, bakır, çinko gibi metaller bulunur. Görünen o ki, poliklorlu bifeniller adı verilen bir şeyin yüksek konsantrasyonları — bunlar oldukça kanserojendi ve 2001 yılında yasaklanmıştı. Ve bu verileri diğer su yollarından elde edilen verilerle karşılaştırdıklarında, bu kurşun, bakır ve çinko seviyelerinin bazı durumlarda son yirmi yılda Sidney Limanı’nın bazı kısımlarında ve Rio de Janeiro’daki limanda görülenlere benzer olduğunu buldular.
Dan Fox
Bunun neden olduğunu biliyorlar mı? Antarktika’daki insanlar denize ne düşürdüklerine dikkat etmiyorlar mı?
Benjamin Thompson
Demek istediğim, o kadar da yanılmıyormuşsun gibi görünüyor. Bu makaledeki kişilerden biri, eski günlerde atıkların genellikle araştırma istasyonlarından küçük bir mesafeye atıldığını ve bunun Casey araştırma istasyonuyla sınırlı olmadığını, biliyorsunuz, muhtemelen oradaki birçok araştırma istasyonu için de geçerli olabileceğini söylüyor. Örneğin, Yeni Zelanda’nın Scott Üssü şu anda yeniden geliştirilmekte ve geçmişteki yakıt sızıntılarından kaynaklanan kirlilik söz konusudur ve yine buradaki toprakta ve deniz çökeltilerinde kötü atık yönetimi tespit edilmiştir. Ve bunlar öylece ortadan kaybolmayan şeyler, değil mi? Yani temizlenmeden önce çok çok uzun bir süre orada kalabilir.
Shamney Bundleslll
Yani bu araştırma istasyonları ne kadar büyük olabilir? Bu kadar uzun süredir orada olmaları bunun bir parçası mı? Ve biliyorsunuz, eşyaları almak için iyi bir atık imha tesislerine sahip değiller. Yani onu sürekli ve kümülatif bir şekilde bir nevi çöpe atıyorlar.
Benjamin Thompson
Aslında orada çok sayıda araştırma istasyonu var ve çoğunlukla buzsuz alanlara inşa edilmişler. Bu buzsuz bölge Antarktika’nın %1’inden azını oluşturuyor ancak en yüksek bitki ve hayvan çeşitliliğini destekliyor. Ancak görünen o ki bu kirlenmenin büyük kısmı uzun zaman önce meydana geldi, çünkü 1991’de ulusların kıta üzerindeki etkilerini izlemelerini sağlamak için uluslararası bir anlaşma imzalandı. Bu, sanırım 1998’de benimsendi. Ama tabii ki, bu istasyonların çoğu, bu kirlenmenin meydana geldiği o zamandan çok daha önce geldi.
Dan Fox
Pisliği temizlemek için herhangi bir planın var mı? Demek istediğim, Antarktika’ya temizlik ekibi göndermek pek kolay değil sanırım.
Benjamin Thompson
Bu açıkça bir sorun ve gelecekteki kirlilik de bir sorun olabilir. Ancak her ülke, araştırma istasyonları etrafındaki kendi izlemesinden sorumludur. Ve uygulamalar farklılık göstermektedir. Bu makalede, bazı araştırmacıların istasyon yöneticilerinin tesislerinin etkisini azaltmaya yönelik hedefler belirlemelerine yardımcı olacak süreçleri nasıl geliştirmeye çalıştıklarından bahsediyorlar. Diğer gruplar topraktan hidrokarbonları uzaklaştırmak için bakterileri kullanarak biyolojik iyileştirmeyi araştırıyor, diğerleri ise atık su arıtma sistemlerini geliştiriyor. Yani bazı şeyler yapılıyor. Ancak bu tarihsel kirlenmenin biyoçeşitlilik üzerinde ne gibi bir etkisi olabileceği ya da olduğunu düşünüyorum. Ve elbette iklim değişikliğinden daha önce bahsetmiştik. Ve havalar ısındıkça, bu şeylerin tortu ve topraktan su yollarına vb. sızma ihtimali var. Dolayısıyla çözülmesi gereken bir sorundur. Ama Antarktika ile ilgili iki hikayem olduğunu söyledim. Ve böylece ikinciye geçelim. Ve bu hakkında okuduğum bir şey Bilim birkaç hafta öncesine ait, ama ilginç bir durum. Biraz üzücü bir durum. Ve yine, iklim değişikliğiyle ilgili ve bir rapora dayanıyor. İletişim, Dünya ve Çevre. Ve bu, kıtanın batısındaki imparator penguen kolonileri ve onların deniz buzunun erimesi karşısında nasıl ilerledikleri ile ilgili.
Shamney Bundleslll
İyi durumdalar mı? Her şey yolunda mı, Ben?
Benjamin Thompson
İyi durumda olmadıklarını söylemekten korkuyorum. Öyleyse haydi biraz imparator penguen türü tazeleme yapalım, yaşam döngülerini çalışmayanlar için, imparator penguenler deniz buzu üzerindeki üreme kolonilerine varırlar, Mart gibi, Nisan aylarında, civcivler ağustos ayından eylül ayına kadar yumurtadan çıkar, civcivler büyür, yıl sonuna kadar olgun, su geçirmez tüyler geliştirir, değil mi? Ancak 2022’de deniz buzunun rekor düzeyde azaldığı görüldü ve bunun bu kolonilerin birçoğu üzerinde yıkıcı etkileri oldu ve uydu görüntüleri, dört koloninin üreme alanlarını Aralık ayından önce terk ettiğini gösterdi. Öyle görünüyor ki civcivler buzlu sulara hazırlıklı olmadıkları için ya boğuldu ya da dondu.
Dan Fox
Vay. Peki penguenler için dört üreme kolonisinden yavru neslinin kaybı ne anlama geliyor?
Benjamin Thompson
Görünüşe göre imparator penguenlerin henüz zor durumda olmadığı söylenmeli. Yani bir koloni iyi durumdaydı. Ve bu bölgede yaklaşık 10.000 üreyen çift var, bu da toplamda çeyrek milyon üreyen çiftin sadece küçük bir kısmı. Koloniler daha önce de üremeyi başaramamışlardı ama bunlar oldukça uzun ömürlü hayvanlar, dolayısıyla bir kez daha deneyeceklerine eminim. Ancak Antarktika çevresindeki deniz buzunun erime eğilimi göz önüne alındığında, bu beş koloninin uzun vadeli geleceğinin ne olacağı açık bir soru gibi görünüyor.
Shamney Bundleslll
Tamam, Antarktika’dan iki kötü haber var. Bizi bazı iklim değişikliği hikayelerinden uzaklaştıracağım. Ayrıca bugün sizin için bir hikayem var. Bu makaleyi şurada okuyun: Doğa. şurada yayınlanmış bir makale var: Bilimve bu bir nevi koku alabilen robotlara doğru gidiyor, bu yüzden bunu size bu şekilde anlatacağım.
Benjamin Thompson
Sonunda tamam, doğru. Kokan robotlar.
Shamney Bundleslll
Hepimizin beklediği şey, evet.
Benjamin Thompson
Evet. Peki, koklayan robotlara yolculukta neler oluyor?
Shamney Bundleslll
Tamam, henüz robotlar ortalıkta dolaşıp gül koklayan ya da şarap tadan değiller ama bir grup araştırmacı, insanların kimyasal yapılarına göre kokuları tanımladığı kelimelerin aynısını kullanarak kokuları tanımlamak için bir yapay zekayı eğitti. Böylece kullanacakları bir tür kısa kelime listesi elde ettiler. Sözler harika. Bu makalede verilen örnekler ‘meyveli’, ‘çimenli’, ‘şaraplı’ ve ‘balıklı’dır. Tam listeyi bilmek istiyorum. Sonra her iki insanı da aldılar ve yapay zekayı bu kelimeleri belirli bir koku verici, özel kokulu bir bileşikle eşleştirmesi için eğittiler.
Dan Fox
Peki bu test sırasındaki parfüm bazlı kullanımımın sonu mu?
Shamney Bundleslll
Oldukça iyi iş çıkardı, yine de, yani kokular söz konusu olduğunda iyi olan nedir, doğru olan nedir? Biliyorsunuz bu biraz subjektif bir durum. Yani bir bakıma şunu söyleyebilirsiniz, evet, bu yapay zeka belki de insanlardan daha iyi iş çıkardı; gerçekte yaptığı şey, tüm insanlar tarafından verilen ortalama tepkiye çok ama çok yakın, çoğu zaman herhangi bir bireyin tahmin ettiğinden ve tanımladığından daha yakın olan kelimeler sağlamaktı.
Benjamin Thompson
Peki o zaman ne sona eriyor? Araştırmacılar neden bir kokuyu tanımlamak veya tanımlamak için yapay zekayı eğitmek istiyor?
Shamney Bundleslll
Yani bu potansiyel olarak parfüm, gıda ürünleri ve buna benzer şeylerin tasarımında faydalı olabilecek bir şey olabilir. Yani bu bir yapay zeka olduğu için kimyasal yapısından çıkıyor. Yani bu, belirli bir bileşiğin kimyasal yapısındaki kalıpları aramak ve ardından kokuyu buna göre belirlemek gibi bir şey. Yani bunu var olmayan kokularla da yapabilir, aslında hiçbir şeyin kokusunu almak değil, kimyasını almaktır.
Benjamin Thompson
Yani ona bir molekül gösterebilirsiniz ve o da bunun muhtemelen ne gibi koktuğunu söyleyecektir, çimen ya da onun gibi bir şey mi?
Shamney Bundleslll
‘Bu özellikle çimenli bir koku’. Tam olarak bu özel kimyasal özelliğe dayanarak belki de. Ancak bunun potansiyel kullanımı, bu biraz uzak, kokularla ilgili olan şey şu ki, nasıl kokladığımız ve bu kimyasalların burnumuzdaki koku reseptörleri ile nasıl etkileşime girdiği hakkında pek bir şey bilmiyoruz. Bir koku, beynin büyük bir kısmını atlayıp doğrudan beyindeki hafıza ve duygu merkezlerine giden bir şeye sahiptir, yani bir kokunun neden belirli bir anıyı çok güçlü bir şekilde uyandırabileceğini söylediklerini bilirsiniz. Ama çok fazla gizem var ve biliyorsunuz, koku üzerine çalışan birçok insan var ve bu bir bakıma ilginç, ancak bu grup belirli bir kimyasalı belirli bir koku olarak nasıl yorumladığımızın mekanizmasını atladı ve bir nevi yapay zekanın bu ikisini olasılık aracılığıyla birbirine bağlamasını sağladı, bu tür derin öğrenme şeyleri.
Dan Fox
Bir molekülü ve onun nasıl koktuğunu tanımlamaktan bahsettiniz. Ama sanırım kokladığımız çoğu şey moleküllerin ve pek çok farklı kokunun ilginç şekillerde bir araya gelmesinden oluşuyor. Yani yapay zeka bununla nasıl başa çıkıyor?
Shamney Bundleslll
Evet, görünüşe göre pek iyi değil. Kokusunu aldığımız çoğu şey bu tür karmaşık etkileşimlerdir. Bize bir makalede verilen örnekte olduğu gibi kahve, yapay zekanın birer birer incelediği bu koku verici kimyasallardan yüzlerce farklı içerir. Ve yine, burunlarımızın nasıl çalıştığına dair bu tür bir gizemle birlikte, aslında nasıl birleşirler ve birbirleriyle nasıl rekabet ederler? Ve bir koku karışımı bize bu kimyasallardan herhangi birinin ayrı ayrı ve ayrı ayrı hissedeceğinden tamamen farklı bir his verir mi? Yani yapay zeka bunu henüz yapamıyor. Ve aslında araştırmacılardan birinin bu makaledeki şu sözleri aktarılıyor: “Bir karışımın nasıl koktuğunu tahmin etmek bir sonraki sınırdır”.
Benjamin Thompson
Harika bir hikaye ve eminim ki araştırmacılar çoklu kokunun geleceğine ulaşmak için burunlarını bileme taşına dikeceklerdir. Sağ? Bu berbat kelime oyunu üzerine, bu haftanın uzatılmış Brifing Sohbeti için bir gün diyelim. Dinleyiciler, hikayeler ve nereye kayıt olabileceğiniz hakkında daha fazla bilgi için Doğa Brifingigösteri notlarına gidin, ilgili tüm bağlantıları bulacağız. Gelecek hafta düzenli bir baskıyla geri döneceğiz. Doğa Podcast’iama şimdilik. Geriye sadece çok teşekkür etmek kalıyor. Shamini ve Dan
Shamney Bundleslll
Şerefe, Ben.
Dan Fox
Teşekkürler Ben.
News
