Geçen gün bir sosyal medya paylaşımında bir görselin altında “sayenizde efendim” ifadesini gördüm, çok hoşuma gitti. Sonra rahmetli sanatçı Ferdi Tayfur’un hastanedeki son günlerini gösteren bir video geldi aklıma. Orada kendisiyle ilgilenen ve “bugün çok iyi görünüyorsunuz Ferdi Bey” diye hitap eden hemşireye, Tayfur “sayenizde” diye cevap veriyor. Hemşire ise “Allah’ın sayesinde” karşılığını veriyor. Bunun üzerine Tayfur aynı sözü tekrar ediyor: “Allah’ın sayesinde!” İşte o an, içimden bu kelime üzerine bir yazı yazma niyeti geçti…
“Saye”nin Kökü
“Saye”, Farsça kökenli bir kelime olup “gölge, himaye, destek, çare, yardım, koruyucu örtü” anlamlarına gelir. Hem fiziksel gölgeyi hem de bir başkasının varlığıyla sağlanan güveni, huzuru ifade eder.
Bu kelimenin fiil hali “saye salmak” şeklinde kullanılır. Saye salmak; hem bir yeri gölgelendirmek, hem de ihtiyaç sahibi birini koruyup gözetmek demektir. Ayrıca “sayeban olmak” deyimi vardır: İstenilen bir şeyi başkasının aracılığıyla elde etmek. Örneğin, “baban sayesinde sayeban olduk, eksik olmasın” denirdi eskiden…
Hayatın Gölgesinde
İnsanın hayat yolculuğu tek başına yürüdüğü bir serüven gibi görünse de aslında gölgelerle çevrili bir sahnedir. Her adımımızda, yanımızda sessizce varlığını hissettiren görünmez yoldaşlarımız vardır: Babanın güvenli ocağı, annenin şefkatli eli, bir dostun sözü, bir hocanın öğüdü, bir komşunun tebessümü, bir akrabanın sıcak ekmeği, bir evladın verdiği yaşama sevinci, bazen de geçmişten ulaşan bir bilgenin dersi…
“Sayenizde” derken aslında bu gölgelerden söz ederiz. Gölge, ışığın inkârı değil; aksine onun en kesin ve keskin işaretidir. Gölge yoksa ışık da yoktur. Biz de hayatın ışığında yürürken gölgelerimizi yanımızda taşırız: Annemizin fedakârlığı, babamızın teri, öğretmenimizin sabrı, dostlarımızın sadakati…
Benim de hayatımda “sayesinde” diyebileceğim çok insan oldu. İlkokulda defterimin kenarına çizdiğim eğri büğrü harfleri sabırla düzelten öğretmenim sayesinde bugün yazının tılsımını görebiliyorum. Çocukluk günlerimde bana güvenmeyi öğreten bir arkadaşım sayesinde hayata biraz daha cesur bakabiliyorum. Zor zamanlarımda omzuma dokunan bir el, bir akrabamın tesadüfî iyiliği sıradan günümü değiştirip geleceğime iz bırakmıştır.
Düşünün, insanlık tarihi de “sayesinde” ilerlemedi mi?
Sokrates’in cesur soruları sayesinde felsefe doğdu. İbn Sina’nın merakı sayesinde tıp bilimi derinleşti. Yunus Emre’nin şiirleri sayesinde Anadolu’nun dili gönül dili oldu. Mevlânâ’nın çağrısı sayesinde insanlar yüzyıllardır aşkı ve empatiyi hatırlıyor. Necip Fazıl’ın surda açtığı gedik sayesinde inançlı insanlar özgüvene daha çok yaklaştı… Her biri gölgesini geleceğe bırakan anlam mimarlarımızdır.
Tasavvuf geleneğinde “saye”, yalnızca gölge değil; aynı zamanda koruyucu bir huzur anlamı taşır. Birinin sayesinde “olmak”, onun manevi gölgesinde güven bulmak demektir. Buradaki gölge karanlık değil; güneşin yakıcılığından insanı esirgeyen bir rahmettir. Gölgede yürümek daha kolay, daha ferah ve zahmetsizdir. Bu yüzden, hayat yolculuğunda “sayesinde” dediğimiz her insan bir sığınağımız olmuştur.
Bugün sahip olduğumuz ufuk, tek başımıza çizdiğimiz bir gökyüzü değil; bazı insanların sayelerinde genişleyen, derinleşen bir manzara. Hayatın bize sunduğu en büyük erdem, gölgeleri altında yürüyebildiklerimize karşı göstereceğimiz vefadır. Unutma dostum; Hiçbir gölge yalnızca kendine ait değildir. Biz de bir gün başkalarının dünyasında gölge, gölgelik olabiliriz.
Bu yazıyı bir teşekkür duası gibi bitirmek isterim: Bana yaşama sanatını öğreten rahmetli anam ve babam başta olmak üzere, gölgeliği hâlen devam eden yaşayan-yaşamayan üstat, hoca ve ustalarım gibi ben de birilerine gölgelik olarak ömrümü sürdürmek derdindeyim…
Hayat yolumda gölgeleriyle bana ferahlık, sözleriyle rehberlik, duruş ve tavırlarıyla önderlik, zor zamanlarımda yarenlik eden herkese minnetle sesleniyorum: “Sayenizde sayeban oldum efendim; minnettarım.”
Bu yazıyı beğenip faydalı bulduysanız sosyal medya hesaplarınızda paylaşarak daha çok kişiye ulaşmasına destek olabilirsiniz… İlginize teşekkür ederim.
News
