Kolesterol ve kolesterol düşürücü ilaçlar, sağlık dünyasında sıkça konuşulan ancak çoğu zaman yanlış anlaşılan, önemli bir konudur. Dr. Devrim Demirel ve Dr. Gaffar Karadoğan’ın medikosoyal sohbetlerinde ele aldığı bu konuyu, sizler için detaylı ve anlaşılır bir şekilde ele alıyoruz. Kolesterolün vücuttaki rolünden, ilaçların gerekliliğine, yan etkilerden güncel bilimsel yaklaşımlara kadar pek çok soruya yanıt bulacaksınız.
Kolesterol Nedir ve Vücudumuzda Neden Önemlidir?
Kolesterol, vücudumuz için vazgeçilmez bir maddedir. Tüm hücrelerin hücre zarında bulunur ve özellikle sinir hücrelerinde yüksek miktarda yer alır. Ayrıca, vücuttaki hormonların neredeyse tamamı kolesterolden sentezlenir. Erkeklik hormonları, androjenler ve ereksiyon gibi temel işlevler kolesterol olmadan gerçekleşemez.
Kolesterol, vücudumuzda esansiyel bir madde olmasına rağmen, vücut tarafından değil, dışarıdan alınan bir maddedir. Bu nedenle beslenme ve metabolizma açısından kolesterol dengesi oldukça kritiktir.
Kolesterol Çeşitleri ve Vücutta Taşınması
Kolesterol tek bir tür değildir; farklı formları vardır ve bu formlar vücutta proteine bağlı olarak taşınır. Bu yüzden kolesterol metabolizmasına “lipoprotein metabolizması” denir. Kolesterol, karaciğerden dokulara taşınırken ve geri dönüşümlü olarak karaciğere dönerken farklı lipoprotein türlerine dönüşür.
LDL (Low-Density Lipoprotein): Düşük yoğunluklu lipoprotein, damar duvarlarında plak oluşumuna neden olan zararlı kolesterol türüdür. Aynı zamanda “lipoprotein küçük A” olarak adlandırılan daha da zararlı bir türü vardır.
HDL (High-Density Lipoprotein): Yüksek yoğunluklu lipoprotein, karaciğere kolesterolü geri taşıyan ve damarları koruyan “iyi” kolesterol olarak bilinir.
Trigleseritler: Yağ türlerinden biri olup, yüksek seviyeleri pankreas sağlığı açısından risk oluşturabilir.
Kolesterolün zararını yaratan asıl unsur, LDL ve lipoprotein küçük A türlerinin yüksek seviyede olmasıdır. Bu nedenle tedavide hedef, bu zararlı kolesterol türlerinin kontrol altına alınmasıdır.
Kolesterol Düşürücü İlaçlar ve Statinler
Kolesterol düşürücü ilaçlar denildiğinde, akla ilk gelen grup statinlerdir. 1980’lerden itibaren kullanılan statinler, kalp damar hastalıklarının önlenmesinde ve tedavisinde büyük fayda sağlamıştır. 2000’li yıllarda bazı statinlerin yan etkileri gündeme gelmiş olsa da, yapılan geniş çaplı araştırmalar bu ilaçların damar tıkanıklığını azalttığını ve yaşam süresini uzattığını göstermiştir.
Statinlerin yan etkileri genellikle hafif ve nadirdir. En sık görülen yan etki kas ağrısıdır (miyalji). Çok daha nadiren kaslarda ciddi bir yıkım (miyopati) olabilir. Doktorlar bu durumda doz ayarlaması yapabilir veya farklı ilaçlara geçiş sağlayabilir. Karaciğer üzerinde ciddi bir zararı olmadığı da bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
Statin Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Gebelerde ve kronik aktif hepatiti olanlarda kullanılmaz.
Yan etki şüphesinde kas enzimleri (CK, CMB) kontrol edilir.
75 yaş üzeri hastalarda primer koruma amacıyla kullanımı önerilmez, karar hastaya göre verilir.
Kolesterol Hakkında Yaygın Yanlış Anlamalar
Kolesterol yüksekliği genellikle hiçbir belirti vermez, yani kişi ölene kadar kolesterolünün yüksek olduğunu fark etmeyebilir. Kulak kaşıntısı gibi belirtiler kolesterol ile ilişkilendirilmez. Trigliserid yüksekliği ise daha çok pankreas sağlığı için risk oluşturur ve mutlaka alkol kullanımı, tiroid fonksiyonları ve diyabet gibi durumlar değerlendirilmelidir.
Sosyal medyada kolesterol ilaçlarına karşı oluşan bilgi kirliliği ve önyargılar, hastaların doğru tedaviye ulaşmasını zorlaştırmaktadır. İlaçların zararları olduğunu iddia eden grupların çoğu, bilimsel dayanağı olmayan ürünler satmaya çalışmaktadır. Bu tür ürünlerden uzak durmak hayati önem taşır.
Kimler Kolesterol Düşürücü İlaç Kullanmalı?
Herkes kolesterol düşürücü ilaç kullanmak zorunda değildir. Ancak aşağıdaki durumlarda ilaç kullanımı kesinlikle önerilir:
Daha önce kalp krizi, inme veya damar tıkanıklığı gibi bir damar problemi yaşamış olanlar.
Orta ve yüksek kardiyovasküler risk grubundakiler (kardiyovasküler risk hesaplama araçları ile belirlenir).
Şeker hastalığı olanlar, çünkü diyabet damar hastalığına eşdeğer kabul edilir.
Kardiyovasküler risk hesaplama için buradaki linki kullanabilirsiniz.
Diyet, Egzersiz ve İlaç Tedavisi Arasındaki İlişki
Kolesterol tedavisinde diyet ve egzersiz her zaman temel önceliktir. Ancak bilimsel çalışmalar, yalnızca diyet ve egzersizle kolesterol seviyelerinin %10-20 arasında düşürülebileceğini göstermektedir. Bu nedenle, ilaç tedavisi genellikle kolesterolü düşürmekten çok, damar içindeki aterosklerotik plakları stabilize etmek için kullanılır.
Sonuç: Bilimsel Yaklaşımdan Sapmayalım
Kolesterol düşürücü ilaçlar, özellikle statinler, kardiyovasküler hastalıkların önlenmesinde ve tedavisinde yaşam kurtarıcıdır. Yan etkileri genellikle hafiftir ve düzenli doktor takibi ile yönetilebilir. Sosyal medyada ve çevremizde dolaşan bilgi kirliliğine rağmen, bilimsel kılavuzlar ve tıbbi araştırmalar bu ilaçların etkinliğini ve güvenliğini kanıtlamıştır.
Para kazanma amacıyla bilimsel temeli olmayan ürünler satanlara itibar etmeyin. Sağlığınız için en doğru kararı doktorunuzla birlikte verin ve tıp dünyasının önerdiği yoldan şaşmayın.
Unutmayın, kolesterol ilaçları sadece “kolesterolü düşürmek” için değil, damar sağlığını koruyup kalp krizi, inme gibi ciddi hastalıkların önüne geçmek içindir. Bu yüzden doktorunuza güvenin, bilimin gösterdiği yoldan ayrılmayın.
News
