Kolonda divertikül, halk arasında “bağırsakta kese oluşumu” olarak bilinen, özellikle ileri yaşlarda sıkça karşılaşılan bir durumdur. Bu makalede, divertiküllerin ne olduğu, neden oluştuğu, hangi şikayetlere yol açtığı ve nasıl tedavi edildiği ana hatlarıyla ele alınacaktır.
Divertikül Nedir ve Nasıl Oluşur?
Bir divertikül, kalın bağırsağın (kolon) duvarının dışa doğru balonlaşarak oluşturduğu keseciktir. Genellikle birden fazla sayıda oluşur ve boyutları büyük farklılıklar gösterebilir.
Divertiküller iki türlüdür:
Doğuştan (Konjenital) Gelenler: Nadirdir. Genellikle tek ve daha büyük boyutlarda (örneğin, tavuk yumurtası büyüklüğünde) olurlar.
Sonradan Edinilen (Edinsel) Divertiküller: Çok daha yaygın görülen türdür. Yaşlanmayla birlikte bağırsak duvarının zayıflaması ve özellikle kabızlık sırasında artan bağırsak içi basıncın etkisiyle oluşurlar. Bağırsağın iç tabakası, zayıf noktalardan dışa doğru cepçikler oluşturur, tıpkı bir eldiven parmağı gibi dışarıya doğru çıkar.
Kimlerde Görülür ve Risk Faktörleri Nelerdir?
Yaş: En önemli risk faktörüdür. 30 yaşından önce çok nadir görülürken, 80 yaşın üzerindeki bireylerin neredeyse %80’inde divertikül saptanır.
Beslenme Alışkanlıkları: Liften (fiber) fakir, sıvı alımı az, fast-food ağırlıklı beslenme ve kabızlığa yol açan diyetler başlıca risk faktörleridir.
Yaşam Süresi: Ortalama insan ömrünün uzaması, bu yaşa bağlı hastalığın daha sık görülmesine neden olmaktadır.
Divertiküller Hangi Şikayetlere Yol Açar?
Divertiküllerin kendisi genellikle belirti vermez ve çoğu zaman başka bir nedenle yapılan tetkiklerde rastlantısal olarak saptanır. Ancak, iltihaplanıp “divertikülit” adını aldıklarında aşağıdaki semptomlar ortaya çıkabilir:
Karın ağrısı (özellikle sol alt kadranda)
Şişkinlik ve gaz
Ateş, titreme
Bulantı, kusma
Kabızlık veya ishal
Dışkıda kan görülmesi veya gizli kan testinin pozitif çıkması
Ciddi Komplikasyonlar Nelerdir?
Tedavi edilmeyen divertikülit atakları ciddi sonuçlar doğurabilir:
Fistül Oluşumu: Bağırsağın, idrar torbası, vajina gibi komşu bir organa anormal bir tünel açması.
Bu komplikasyonların tedavisi genellikle cerrahi müdahale gerektirir. İltihaplı bölge temizlenir ve bağırsak uçları tekrar birleştirilir.
Teşhis ve Tedavi Yöntemleri
Teşhis: Günümüzde en etkili teşhis yöntemleri bilgisayarlı tomografi (BT) ve kolonoskopidir. Kolonoskopi, aynı zamanda direkt olarak divertikülleri görmeyi ve diğer hastalıklardan (özellikle kanser) ayırt etmeyi sağlar.
Tedavi:
Komplikasyonsuz Divertiküller: Herhangi bir şikayete neden olmuyorsa, tedavi gerektirmez. Sadece hastaya koruyucu önlemler için beslenme önerilerinde bulunulur.
Divertikülit (İltihap Varlığında): Antibiyotik tedavisi ve hastanede sıvı desteği uygulanır. Hastaya, bağırsakları dinlendirmek için bir süre sıvı ve yumuşak gıdalardan oluşan bir diyet verilir.
Cerrahi: Yukarıda belirtilen ciddi komplikasyonlar (delinme, fistül, abse) geliştiğinde veya sık sık tekrarlayan divertikülit atakları olan hastalarda başvurulur.
Korunma ve Yaşam Tarzı Önerileri
Divertikül oluşumunu ve iltihaplanmasını önlemenin en etkili yolu, kabızlığı engelleyecek bir yaşam tarzı benimsemektir:
Yüksek Lifli Diyet: Bol sebze, meyve, tam tahıllı ekmekler, kuru kayısı ve erik gibi gıdalar tüketin.
Yeterli Sıvı Alımı: Günde en az 2-3 litre su için.
Düzenli Egzersiz: Bağırsak hareketliliğini artırır.
Düzenli Tuvalet Alışkanlığı: Tuvalet ihtiyacınızı ertelemeyin.
Sonuç ve Öneriler
Kolon divertikülleri, modern yaşam ve uzayan insan ömrüyle birlikte giderek daha sık karşılaştığımız bir sağlık sorunudur. Hayatı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilse de, doğru beslenme alışkanlıkları ve düzenli sağlık kontrolleri ile büyük ölçüde önlenebilir veya kontrol altına alınabilir.
Önemli Not: Ailesinde kalın bağırsak kanseri öyküsü olanlar 40, olmayanlar ise 50 yaşında mutlaka tarama kolonoskopisi yaptırmalıdır. Dışkıda kan, uzun süreli karın ağrısı veya bağırsak alışkanlıklarında değişiklik gibi belirtiler varsa, vakit kaybetmeden bir doktora başvurulmalıdır.
News