Zenginlik eşitsizliğinin insan tarih öncesi derin kökleri

Bu, Washington Eyalet Üniversitesi arkeolog Tim Kohler tarafından yönetilen ve servetteki eşitsizliklerin aniden Mısır veya Mezopotamya gibi büyük medeniyetlerle ortaya çıktığı geleneksel görüşlere meydan okuyan yeni bir araştırmaya göre. Araştırma, özel bir sayının bir parçasıdır. Ulusal Bilimler Akademisi Bildirileriİngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nde bir arkeolog olan Kohler ve Amy Bogaard tarafından düzenlendi.

Dünya çapında 1.100 arkeolojik alanda 47.000’den fazla konut yapısından verilerden yararlanan araştırmacılar, servet ölçüsü olarak ev boyutlarını kullandılar. Analizleri, servet eşitsizliğinin dünyadaki farklı medeniyetlerde tarımın ortaya çıkmasından yaklaşık 1.500 yıl artmaya başladığını göstermektedir. Bu etki nüfus artışı, arazi rekabeti ve hiyerarşik yerleşimlerin gelişimi ile yönlendirildi.

Kohler, “Birçok insan erken toplumları eşitlikçi olarak hayal ediyor, ancak araştırmalarımız servet eşitsizliğinin şaşırtıcı bir şekilde köklendiğini gösteriyor.” Dedi. “Vardiya anlık değildi. Toplumlar genişledikçe, nüfuslar arttıkça ve kaynaklar daha kısıtlı hale geldikçe yavaş yavaş büyüdü.”

Çalışma, eşitsizliğe katkıda bulunan birkaç temel faktörü vurgulamaktadır. Çiftçilik toplulukları büyüdükçe, arazi sonlu bir kaynak haline geldi, bu da üretkenliği artırmak için rekabet ve teras ve sulama gibi yeniliklere yol açtı. Zamanla, daha büyük yerleşimler, servetin birkaç hanenin elinde konsantre olmaya başladığı ekonomik ve politik faaliyet merkezleri olarak ortaya çıktı. Bu servet eşitsizlikleri, daha küçük topluluklardan daha fazla eşitsizlik sergileyen yüksek nüfus yerleşimlerinde özellikle belirgindi.

Çalışmanın önemli vahiylerinden biri, zenginlik eşitsizliğinin yazılı kayıtlardan önce gelmesidir ve en erken tarım toplumlarında bile eşitsizliklerin var olduğunu gösteren kanıtlardır. Araştırmacılar, eski ev boyutlarına standart bir eşitsizlik ölçüsü olan Gini katsayısını uygulayarak, erken tarım köylerinin nispeten eşitlikçi olduğunu keşfettiler. Ancak, yerleşimler daha da büyük ve karmaşık hale geldikçe ekonomik eşitsizlikler arttı.

Çalışma aynı zamanda endüstriyel toplumların geçim düzeyinde varlığın “Malthus dünyasında” yaşadığı fikrine de meydan okuyor. Bunun yerine, Kohler ve ekibi binlerce yıl boyunca istikrarlı servet birikimi ve teknolojik gelişmeler olduğuna dair kanıt buldular. Araştırmacılar, erken tarım toplumlarının üretimi yoğunlaştırmak için manzaralarını (teraslar inşa etmek, sulak alanlar boşaltma veya sulama sistemleri oluşturma) değiştirdiğine dikkat çekiyorlar. Bu yenilikler verimliliği artırdı, ancak kaynakları kontrol edenler ile yapmayanlar arasındaki boşluğu genişletti.

İlginç bir şekilde, araştırma, demir eritme gibi bazı yeniliklerin genellikle düşük sosyal tabakalar için araçlara ve kaynaklara erişimi artırarak eşitsizliği azalttığını ortaya koydu. Bu bulgu, teknolojik ilerlemelerin her zaman elitlere fayda sağladığı varsayımına meydan okur. Kohler ayrıca, büyük yönetim sistemlerinin veya işbirlikçi sosyal ağların varlığı gibi diğer faktörlerin zaman içinde eşitsizliği azaltmada veya güçlendirmede rol oynadığını belirtti.

“Bu sadece modern bir sorun değil,” dedi Kohler. “Zenginlik eşitsizliğinin kökenlerini anlamak, bunu toplumların binlerce yıldır boğuştuğu sürekli bir zorluk olarak görmemize yardımcı oluyor. Geçmişin bugün bu konularda gezinmeyi öğretecek çok şey var.”

Çalışma, dünya çapında kurumlardan 27 araştırmacıyı içeren işbirliğine dayalı bir çabaydı ve arkeolojik kaydı, bilimi ilerletmek ve toplumu geliştirmek için sentezlemeye adanmış kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Arkeolojik Sentez Koalisyonu tarafından koordine edildi. Araştırmacılar, yazılı kayıtlardan önceki döneme odaklanarak, eşitlikçi avcı-toplayıcı gruplarından karmaşık, hiyerarşik topluluklara kadar insan toplumlarının nasıl geliştiğini anlamada kritik bir boşluğu doldurmayı umuyorlar.

Kohler, “Bu kalıplar tarihimize derinden gömülü.” Dedi. “Ama onları inceleyerek, gelecekteki sonuçlarını daha iyi ele alabiliriz. Eşitsizliğin nasıl ortaya çıktığını ve geliştiğini anlayabilirsek, belki de bugün etkisini nasıl azaltacağını öğrenebiliriz.”